Familie- en erfrecht

Waarom een notarieel samenlevingscontract van groot belang is!

Waarom zouden we een notarieel samenlevingscontract maken? Heeft dat zin als we later toch willen gaan trouwen? Kunnen we, in plaats van een samenlevingscontract, ook onderling iets met elkaar afspreken? Dit zijn vragen die leven bij samenwoners die (nog) niet met elkaar zijn getrouwd of (nog) geen geregistreerd partnerschap hebben.

Uiteraard kunnen ongehuwde samenwoners zelf, zonder de notaris erbij te betrekken, mondelinge afspraken maken of een schriftelijk contract maken. Het probleem hiervan is echter dat het in dat geval lastiger is om te bewijzen wat precies is afgesproken. Dit is anders als een samenlevingscontract is opgesteld bij de notaris. Het notariële samenlevingscontract biedt nog meer voordelen, onder andere op het gebied van belastingen. Om meerdere redenen is het verstandig om een notarieel samenlevingscontract te laten opstellen wanneer u samenwoont. Dit geldt ook als u van plan bent om in de toekomst nog te gaan trouwen.

Samenlevingscontract in een notariële akte, een verstandige keuze!

Wanneer de afspraken tussen samenwoners zijn vastgelegd in een notariële akte, heeft dit een aantal voordelen. Zo zal de notaris voorafgaand aan de ondertekening van het samenlevingscontract goede voorlichting geven over welke afspraken er gemaakt kunnen worden tussen samenwoners. Denk aan afspraken over de woning (zeker als deze op naam van één persoon staat) bij uit elkaar gaan of overlijden, over het bijdragen aan de huishoudpot, of eventuele alimentatieafspraken (er is standaard géén alimentatieverplichting). Ook kunnen wij u informeren of het zinvol is een overlijdensrisicoverzekering af te sluiten, om bij onverwacht overlijden van de kostwinnaar een deel van de hypotheek te kunnen aflossen.

Als deze afspraken in een notariële akte worden vastgelegd, is bovendien het voordeel dat een dergelijke notariële akte zogenoemde ‘executoriale kracht’ heeft. Dit betekent dat je niet eerst hoeft te procederen om de afspraken in een notarieel samenlevingscontract uit te laten voeren. Ook stellen pensioenmaatschappijen bijna altijd als voorwaarde dat partners een notarieel samenlevingscontract moeten hebben, als ze elkaar willen aanwijzen als pensioengerechtigde.

Besparen van erfbelasting? Een notarieel samenlevingscontract kan van belang zijn!

Samenwoners erven niet van elkaar; maak een testament!

Samenwoners zijn voor de wettelijke regeling die bepaalt wie van wie erft, ‘vreemden’ van elkaar. Dit betekent dat samenwoners in beginsel niet van elkaar erven, ook al zouden ze al jaren met elkaar samenwonen. Als ongehuwde samenwoners wel willen dat zij elkaars erfgenamen zijn, kan dit alleen door een testament te maken waarin de partner tot erfgenaam of legataris wordt benoemd.

Besparen van erfbelasting met een notarieel samenlevingscontract

Ook voor de erfbelasting zijn samenwoners in principe ‘vreemden’ van elkaar. Dat houdt in dat de ene partner bij het overlijden van de andere partner maar een kleine vrijstelling voor de erfbelasting heeft van ongeveer € 2.400, terwijl bijvoorbeeld voor echtgenoten een vrijstelling van ruim € 700.000 geldt! Bovendien moet over het overige vermogen dat wordt geërfd, een veel hoger belastingtarief worden betaald (namelijk een tarief van 30% of 40% erfbelasting) dan geldt als echtgenoten van elkaar erven (voor echtgenoten geldt een tarief van 10% of 20% erfbelasting).

Als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, kunnen samenwoners zogenaamde ‘fiscaal partners’ zijn voor de erfbelasting. In dat geval is net als bij echtgenoten en geregistreerd partners de hoge vrijstelling van ruim € 700.000 en het lage tarief van 10% of 20% van toepassing. Hiervoor moeten de samenwoners:

• beiden meerderjarig zijn;
• ingeschreven staan op hetzelfde adres in de basisregistratie personen;
• een wederzijdse zorgverplichting hebben vastgelegd in een notarieel samenlevingscontract. Dit betekent dat de samenwoners moeten hebben afgesproken dat ze elkaar in levensonderhoud moeten voorzien;
• geen (groot)ouder-(klein)kind van elkaar zijn;
• niet ook nog met iemand anders aan alle bovenstaande voorwaarden voldoen. Dit kan bijvoorbeeld spelen wanneer er nog met een derde persoon word samengewoond. Met andere woorden: voor de erfbelasting kun je maar met één persoon tegelijkertijd partner zijn.

Pas als de samenwoners ten minste zes maanden voorafgaand aan het overlijden aan alle genoemde voorwaarden voldoen, worden ze voor de erfbelasting gezien als fiscaal partners. Overigens is de voorwaarde van een notarieel samenlevingscontract geen harde eis. Wanneer samenwoners geen notarieel samenlevingscontract hebben, maar wel aan alle andere voorwaarden voldoen én vijf jaar op hetzelfde adres staan ingeschreven, worden ze ook gezien als fiscaal partners.

Andere redenen waarom een notarieel samenlevingscontract belangrijk is

Zoals hiervoor al kort is aangestipt, is het samenlevingscontract dus een instrument waarin op een degelijke manier afspraken tussen samenwoners kunnen worden vastgelegd, met als doel dat bij uit elkaar gaan door ruzie of overlijden een aantal zaken goed geregeld is.

Denk aan afspraken over de kosten van de huishouding: wat valt onder deze kosten? Worden deze door ieder voor de helft gedragen of naar verhouding van het inkomen? En wat wordt precies gezien als inkomen?

Ook voor de gezamenlijke woning is het verstandig een regeling te treffen: heeft de ene partner een schuld aan de ander, als die een groter deel van de koopprijs heeft betaald of een verbouwing heeft gefinancierd? Stijgt en daalt die eventuele schuld dan met de waarde van het huis mee?

In een notarieel samenlevingscontract kunnen verder regelingen worden opgenomen voor de situatie waarin de samenleving eindigt. Hoe bewijs je dan wat van wie is? Bestaat er een financiële tegemoetkoming, een soort alimentatie, wanneer de partners uit elkaar gaan? En heeft de ene partner de mogelijkheid om de spullen van de ander over te nemen bij zijn of haar overlijden, al dan niet tegen betaling van de waarde hiervan?

Tip: Woont u ongehuwd samen; dan is het zeer belangrijk om een testament te maken!

Uw samenwoonpartner erft anders niets.

In een samenlevingscontract kan nog veel meer worden geregeld. Laat ons u hierover adviseren.

Samenvatting en tip

Woont u ongehuwd samen? Dan is het verstandig om een notarieel samenlevingscontract te maken, ook als u van plan bent om in de toekomst nog te gaan trouwen. Wanneer de afspraken tussen samenwoners zijn vastgelegd in een notariële akte, heeft dit namelijk een aantal voordelen, zoals aanspraak kunnen maken op elkaars pensioenrechten en het besparen van erfbelasting. Het opstellen van een samenlevingscontract vereist maatwerk, zeker als sprake is van uiteenlopende vermogens, al gevestigde carrières en al dan niet gezamenlijke kinderen. Laat u door ons adviseren in een aanvankelijk vrijblijvend gesprek. Dan kunnen wij u ook wijzen op het belang voor ongehuwde samenwoners om testamenten te maken!

Een goede voorbereiding is het halve werk!

Wil u zelf alvast aan de slag? Download hier het stappenplan om goed beslagen ten ijs te komen!

Onder het personen- en familierecht vallen zaken zoals het opstellen van een samenlevingscontract, huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden, een akte van verdeling na een relatiebreuk of overlijden, een testament of levenstestament, een verklaring van erfrecht of een schenkingsakte.

De gevolgen van het aangaan van een samenlevingscontract zijn anders dan het aangaan van een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Daarnaast speelt het gevoelsaspect hierbij vaak ook een rol: bij welke relatievorm u het beste gevoel heeft.

In een samenlevingscontact worden afspraken tussen partners gemaakt, bijvoorbeeld met betrekking tot de kosten van de huishouding, wie heeft welk bedrag ingelegd in de gezamenlijke woning, het (partner)pensioen en wat er moet gebeuren met de gezamenlijke goederen bij overlijden.

In plaats van een samenlevingscontract kunt u ook kiezen voor een huwelijk of geregistreerd partnerschap, met- of zonder het opstellen van voorwaarden. Ook kunt u na uw huwelijk of geregistreerd partnerschap nog voorwaarden opstellen. Onze specialisten helpen u graag verder om een juiste keuze te maken.

Is uw dierbare wilsonbekwaam en is er geen levenstestament opgesteld, dan krijgt hij of zij te maken met de wettelijke bescherming, waarbij de kantonrechter iemand benoemt die zijn/haar financiële en/of medische belangen gaat behartigen (bewindvoerder/mentor/curator). In dat geval dient er voor diverse handelingen, zoals de verkoop van een woning, door de betreffende vertegenwoordiger toestemming gevraagd te worden aan de kantonrechter.

Een levenstestament is een uitgebreide volmacht die geldt tot aan het overlijden. Deze volmacht omvat uw wensen voor het geval u zelf tijdelijk of langdurig op financieel en medisch gebied niet meer in staat bent om beslissingen te nemen. In een levenstestament wijst u één of meerdere personen aan die namens u mogen optreden, bijvoorbeeld bij het verzorgen van de financiën, het verkopen van onroerend goed, het verrichten van een schenking of het verkrijgen van inzage in een patiëntendossier.

Net zoals een testament, kan een levenstestament gedurende het leven gewijzigd worden, tenzij er sprake is van wilsonbekwaamheid.

Via de notaris kunt u de afspraken die u met uw partner of andere naasten heeft gemaakt, vastleggen in een officieel document: een akte. Dit is raadzaam vanwege de bewijsbaarheid: de notaris controleert of iemand kan instemmen met de inhoud van de akte (hij/zij is hierbij onpartijdig), de identiteit van de betrokkenen en de wilsbekwaamheid. Een notariële akte blijft eeuwig bewaard: ook als een notaris stopt, worden de akten overgenomen door een andere notaris (zijn of haar opvolger). Iemand die een akte heeft laten opmaken, krijgt daarnaast een officiële kopie (ook wel afschrift genoemd) om de afspraken altijd te kunnen bewijzen.

Ingeval u geen testament heeft opgesteld, bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn. Ingeval u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft, is dit uw partner en uw eventuele kinderen. Bent u niet getrouwd en heeft u geen geregistreerd partnerschap maar wel kinderen, dan erven uw kinderen. Indien u ongehuwd, niet geregistreerd als partner en zonder kinderen komt te overlijden, erven uw ouders, broers en zussen.

Een testament is een notariële akte en iedereen die 16 jaar of ouder is kan een testament op laten maken. In een testament legt u uw wensen vast wanneer u komt te overlijden. De notaris zorgt ervoor dat uw testament wordt geregistreerd bij het Centraal Testamentenregister, zodat na uw overlijden bekend is wat uw wensen zijn. U kunt via de notaris op elk moment uw testament wijzigen, tenzij er sprake is van wilsonbekwaamheid.

Wanneer iemand in uw naaste omgeving komt te overlijden, moeten er vaak verschillende zaken worden geregeld. De notaris kan onderzoeken of de overledene een testament had opgesteld en zo ja, wat hierin staat (dus wat de wensen zijn van de overledene). Daarnaast kan de notaris u informeren over de zaken die geregeld moeten worden bij een overlijden.

Met een verklaring van erfrecht kan aangetoond worden wie bevoegd is om een erfenis af te wikkelen en wie de erfgenamen zijn.
Als iemand overlijdt mag een bank de rekeningen ten name van de overledene blokkeren. Als erfgenamen de rekening toch willen gebruiken (bijvoorbeeld om betalingen te doen) hebben ze vaak een verklaring van erfrecht nodig. Ook veel instanties, bijvoorbeeld makelaars en verzekeringsmaatschappijen, vragen om een verklaring van erfrecht.

Een verklaring van erfrecht is niet verplicht: zolang de bank of een andere instantie niet om een verklaring van erfrecht vraagt is het niet nodig een verklaring van erfrecht te laten opmaken.

Een verklaring van erfrecht is een akte, opgemaakt door een notaris. Met zo’n akte kan aangetoond worden wie bevoegd is om de erfenis af te wikkelen en wie de erfgenamen zijn.

De notaris verklaart in deze akte – nadat alle gegevens zijn gecontroleerd – wie is overleden, of de overledene een testament heeft gemaakt en wat er in dit testament is bepaald. Bovendien verklaart de notaris wie de erfgenamen van de overledene zijn, op welke wijze zij de erfenis hebben aanvaard (zuiver of beneficiair) danwel hebben verworpen, en eventueel wie van de erfgenamen door de overige erfgenamen gemachtigd is om de erfenis van de overledene af te wikkelen.

Indien er sprake is van een internationale situatie, is het mogelijk om een Europese verklaring van erfrecht aan u af te geven. Deze verklaring kan ook in het buitenland gebruikt worden om aan te tonen wie er bevoegd is met betrekking tot een erfenis.

Het verrichten van een schenking wordt regelmatig gedaan om erfbelasting te besparen in geval van overlijden van de schenker. Een schenking boven de jaarlijks vrijgestelde schenkbedragen heeft diverse juridische en fiscale gevolgen, waarover ons kantoor u graag informeert.

Estate planning, ook wel nalatenschapsplanning genoemd, is advisering die zich richt op de juridische en fiscale begeleiding van de overheveling en instandhouding van (familie)vermogens. Estate planning heeft veel te maken met besparing van erf- en schenkbelasting, maar dat is niet het enige. Bij estate planning heeft u ook te maken met schenken, het huwelijksvermogensrecht en het erfrecht.

Een mediator is een onafhankelijk persoon die gespecialiseerd is om u te begeleiden in het geval van een relatiebreuk of zakelijk conflict. Ingeval partijen samen met de mediator tot een oplossing van het geschil komen, kan de gang naar de rechter worden vermeden. Spoormakers Notarissen kan ook ingeval van een conflict u met raad en daad bijstaan.